P59: reportage Andernach
P85: De biotische pomp & Greening the desert
P93: www.wur.nl/upload_mm/f/2/0/5bc71894-e079-41a8-bc44-99475fd66fab_ExtrainfoBodembeestjes_Regenwormen%20vangen%20en%20bewaren.pdf
P97:
Wil je je hier nog meer in
verdiepen, ga dan naar www.ecopedia.be/pagina/bos.
Hoe achterhaal je welk soort bostype of vegetatietype er van nature groeit? Je
gaat hiervoor naar www.geopunt.be of Nationaal Georegister selecteert Natuur,
potentieel natuurlijke vegetatie en dan zie je wat hier van nature zou moeten
groeien.
Zie hier de bostypes van Nederland
Wie nog dieper wil duiken in de bosplantengemeenschappen kan dit lezen:
P 101
Eetbare natuur
Filmpje van Ben
P 108
Subsidies in België
■ Agroforestrysubsidie kun je tot 80% terugbetalen voor het plantgoed .n
de werkuren voor het aanplanten. Meer info vind je op www.agroforestryvlaanderen.
be voor Vlaanderen, www.awaf.be voor Wallonië..
■ Vroeger kon je via BOS+ tot € 6.400 per hectare krijgen van je investering. Helaas bestaat dit niet meer.
■ Via regionaal landschap kun je in Vlaanderen tot 80% krijgen voor de aanplant
van houtkanten en het graven van poelen. Kijk op www.regionalelandschappen.be voor een regionaal landschap in je buurt.
■ Veel lokale besturen doen acties zoals ‘behaag het landschap’: ze geven
gratis of goedkope fruitbomen aan hun bewoners, helpen bij de aanplant
van houtkanten en soms zelfs bij het beheer hiervan, ze geven premies voor
kleine landschapselementen, op verschillende plekken krijg je subsidie voor
(her)aanleg en onderhoud van knotbomen…
■ In Wallonië kun je subsidies krijgen voor hagen en soms voor fruitbomen.
p 108
9 Financiële planning
Check zeker eens www.wallonie.be/fr/demarches/demander-une-subvention-pour-la-plantation-dune-haie-vive-dun-taillis-lineaire-dun-verger-et ,
het Vademecum en http://yesweplant.wallonie.be
p127
The Humanure Handbook of The Compost
Toilet van Joseph Jenkins. Je kan dit ook in levenden lijve leren bij Villa Vanzelf,
meer info op www.villavanzelf.org/flush-free-2-2.
129
Elektrische droger kopen.
Excalibur amazon
140
Glampingtenten aanbod
P157
12.2 Leren uit de natuur: patronen
Podcast met Leen Gorissen over dit thema
P175
12.5 Balans tussen open en gesloten
Notenzone
Juglone
https://docplayer.nl/133714184-Walnootachtigen-en-juglone.html
P224
Vlaamse tool om van te houden
Bobo.inbo.be
Internationale detectivetool
Hoe zie je anderstalige websites in het Nederlands?
17.2.1 Plants for a future
p228
17.2.2 Goede plantendatabases
■ www.willaert.be
■ www.vdberk.nl
■ www.ebben.nl
17.2.3 www.voedselbos.eu
17.2.4 De Woudezel catalogus
P230
Medicijn
Boek: Prescription for natural healing
Bronnen die we hebben geraadpleegd voor deze lijst:
■ pfaf.org, mijn lievelingswebsite die ‘open source’ is
■ voedselbos.eu
■ catalogus van De Woudezel (voedselbosplanten)
■ catalogus van De Verwildering (voedselbosplanten)
■ catalogus van De Linde (fruit en noten)
■ catalogus van Den Oudekastanje (knolgewassen)
■ catalogus van De Zoete Wei (knolgewassen)
■ live informatie tijdens de veertien voedselbossen de we hebben bezocht
P240
Invasieve exoten
The new wild van Fred Pearce
■ www.health.belgium.be/nl/dieren-en-planten/biodiversiteit/uitheemseinvasieve-soorten/ias-de-strijd-tegen-invasieve-uitheemse
■ www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten
P245
Zaadmengsels
Cruydt Hoeck
Puregraze of Bio Ron
Bingenheimer
Meer dan een voedselbos
De beste en ook gratis methode om een nieuwsbrief te sturen is www.mailchimp.com.
P276:
www.riverford.co.uk/, De Verwildering, Jardin D’Eve,
www.tenthacrefarm.com/, De Zonnekouter
p283 Berekentool boek
Bronnen:
www.sciencedaily.com/releases/2015/07/150722144709.htm
2 https://web.cs.ucdavis.edu/~rogaway/classes/188/materials/
diamond#:~:text=Compared%20to%20the%20hunter%2Dgatherers,lesions%20
reflecting%20infectious%20disease%20in
3 Een aanrader om meer te lezen: Sietze Norder, De wereld in het klein.
4 Meer over de val van gevallen samenlevingen lees je in Collapse: How Societies Choose
to Fail or Succeed van Jared Diamond
5 www.statistiekvlaanderen.be/nl/verharding
6 https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2020/hoe-wordt-de-nederlandse-bodemgebruikt/
7 https://nieuws.kuleuven.be/nl/campuskrant/1011/09/rechtgezet–bestaat-het-menselijklichaam-
voor-80-procent-uit-water
8 www.medicalnewstoday.com/articles/how-long-can-you-go-without-food#how-long
9 www.medicalnewstoday.com/articles/325174
10 www.demorgen.be/nieuws/bereid-u-voor-op-de-grote-droogte-komt-er-deze-zomernog-
water-uit-onze-kraan~b25d5017/
11 https://biobeat.nigms.nih.gov/2015/07/elements-that-keep-us-alive-also-give-color-tofireworks/#:~:
text=By%20mass%2C%20about%2096%20percent,and%20nitrogen%20
(3.3%20percent).
12 https://academic.oup.com/ajcn/article/75/5/951/4689417?login=true
13 www.smh.com.au/entertainment/books/we-breath-in-oxygen-and-breath-out-carbondioxide-
where-does-the-carbon-come-from-20080604-gdsgw5.html#:~:text=The%20
carbon%20dioxide%20breathed%20out,cell%20respiration%2C%20as%20is%20
water.&text=When%20that%20reacts%20with%20oxygen,is%20breathed%20out%20
as%20gas.
14 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/tax.12409
15 www.nrcs.usda.gov/wps/portal/nrcs/detail/wa/soils/?cid=nrcs144p2_036333
16 www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/soil-formation
17 De ijskap heeft Belgi. zelf niet bedekt, maar wel Nederland. De bodemvormung was hoe
dan ook onderontwikkeld tijdens die ijskoude toendraperiode.
18 www.britannica.com/story/do-fossil-fuels-really-come-from-fossils
19 https://climate.nasa.gov/climate_resources/24/graphic-the-relentless-rise-of-carbondioxide/
20 https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/15808
21 www.bdb.be/Portals/0/docs/vul200905.pdf
22 Lees Plowman’s Folly van Edward H. Faulkner
23 https://farming.co.uk/news/20-per-cent-of-world%E2%80%99s-co2-from-ploughing-
%E2%80%93-soil-scientist
24 www.nationalgeographic.org/encyclopedia/biodiversity/
25 https://naturalhistory.si.edu/education/teaching-resources/life-science/early-life-earthanimal-
Origins
26 https://now.tufts.edu/articles/extinction-crisis
27 www.npr.org/2020/09/10/911500907/the-world-lost-two-thirds-of-its-wildlife-in-50-
years-we-are-to-blame?t=1622386749989
28 www.theguardian.com/environment/2019/may/06/human-society-under-urgent-threatloss-
earth-natural-life-un-report
29 Herms & Matson, 1991, The dilemma of plants: to grow or to defend. Annals of Botany
30 SAID, 2003
31 www.incredibleedible.org.uk/
32 https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1003183¶m=inho
ud&AID=1014424
33 www.natuurenbos.be/definitiebos)
34 Letterlijk uit: www.agroforestryvlaanderen.be/nl/nieuws/boslandbouwsubsidie-vooraanplant
35 http://environnement.wallonie.be/legis/dnf/forets/foret025.htm
36 https://greendealvoedselbossen.nl/wp-content/uploads/2021/06/Handleiding-Wet-enregelgeving-
Voedselbossen_juni-2021.pdf
37 https://link.springer.com/article/10.1007/s11284-006-0036-6
38 Dit fijn stof komt uiteraard niet alleen van bomen, de lucht zit er vol mee.
39 www.milieurapport.be/milieuthemas/klimaatverandering/neerslag-verdamping/
jaarlijkse-neerslag
40 www.weeronline.nl/nieuws/hoeveel-regen-valt-er-gemiddeld-in-nederland
41 www.ecopedia.be/encyclopedie/stroombekken
42 https://edepot.wur.nl/412426#:~:text=Perenbomen%20verdragen%20korte%20tijd%20
een,krijgt)%2C%20neemt%20wel%20toe.&text=Maak%20op%20voorhand%20met%20
een,voor%20steen%2D%20fruit%20en%20appelbomen.
43 www.agroforestryvlaanderen.be/nl/nieuws/boomsoortenselectie-waarmee-rekeninghouden?
44 Boek: We eten ons dood
45 www.mdpi.com/2077-0472/3/3/443/htm
46 https://asrrealestate.nl/media/214011/asr-themabericht-agrarische-grondprijzen-in-deeu-
2016.pdf
47 In een korte tijd veel dieren op een kleine oppervlakte zetten om het gebied te maaien.
Doordat je een lange tijd tussenlaat tussen graasmomenten kan het gebied zich goed
herstellen.
48 WWOOF is de afkorting van World Wide Opportunities on Organic Farms. Het is een
ruilsysteem waarbij reizende vrijwilligers kost en inwoning krijgen in ruil voor hun werk
op de biologische boerderij.
49 Lees de Humanure Handbook voor meer details hierover
50 Lees The Worm Farmer’s handbook van Rhonda Sherman over hoe je dit opzet.
51 www.plantsgalore.com/care/maintenance/planting-trees-windbreaks.htm
52 www.fastcompany.com/3044877/the-golden-ratio-designs-biggest-myth
53 Meer hierover later
54 Opletten met Paulownia: het is een woekeraar en kan invasief zijn, niet aanplanten bij
natuurgebieden.
55 Voor meer info over vruchtafwisseling en moestuinieren raad ik je het Handboek
ecologisch tuinieren aan van Velt, d. bijbel op dit gebied. D.t boek zou te dik worden als
we hier te veel over zouden uitweiden.
56 www.fao.org/3/a0701e/a0701e.pdf
57 Naaktzadigen zijn planten die behoren tot de familie van de sparren, dennen, ginkgo’s,
zaadvarens enz. Hun zaden zijn naakt. Bedektzadigen zijn alle overige planten, planten
die zaden produceren die langer houdbaar zijn doordat ze bedekt zijn en meer voedingsstoffen
kunnen opslaan.
58 De inspiratie voor dit lijstje publiceren we met toestemming van https://beginnergardenertips.
com/permaculture-fruit-tree-guild/
59 Plantenvermeerdering: L. Verhaege
60 Plantenvermeerdering: L. Verhaeghe
61 www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00218839.1969.11100225